XYY-syndroom

TWEE BELANGRIJKE DISCLAIMERS:

Deze webpagina is alleen bedoeld als kennismaking. Ik ben geen dokter. Als je zelf met ziekte en handicap te maken krijgt, ga dan te rade bij een arts.
Ik doe mijn best om mijn informatie uit betrouwbare bronnen te halen. Niettegenstaande is het altijd mogelijk dat er ergens een fout insluipt. Als je een fout vindt, mag je mij dat steeds laten weten.

De afwijking

Het XYY-syndroom, ook bekend als polysomie Y of supermale syndroom, is een geslachtelijke afwijking waarbij de jongen (mensen met XYY zijn altijd mannelijk) een extra geslachtschromosoom heeft. Deze afwijking komt voor bij 0,1 % van de mannen en heeft allerlei eigenschappen tot gevolg; dikwijls wordt het syndroom echter niet opgemerkt omdat de klachten niet zo uitgesproken zijn.

Gevolgen en symptomen

Uiterlijk groeien jongens met XYY in hun kindertijd wat sneller; gemiddeld worden ze zo'n 7 centimeter groter dan normaal. Ze zijn ook dikwijls slank. Hun ogen kunnen wat verder uit elkaar staan (Hypertelorisme). De tanden kunnen wat groter zijn (Macrodontie). Soms staat hun pink krom.
Een vertraagde spraakontwikkeling.
XYY-jongetjes leren meestal wat later stappen.
De spieren kunnen een beetje slapper zijn.
Hun intelligentiequotiënt is soms 10 tot 15 punten lager dan normaal.
Sommige jongens hebben gedragsproblemen: ze gedragen zich wat "jonger" dan hun leeftijd of hebben driftbuien. Dikwijls zijn ze nogal energiek; stilzitten is voor hen moeilijker - sommige jongens met XYY krijgen ADHD.
Jongens met XYY hebben in de puberteit doorgaans meer acne. Ze hebben eveneens meer kans op het ontwikkelen van Psychoses in de puberjaren.
Andere symptomen die kunnen verschijnen, zijn tics, trillende handen, een zijdelingse verkromming van de ruggegraat (Scoliose), platvoeten en Astma.

Zoals we bij syndromen vaker tegenkomen, heeft niet elke jongen met XYY alle symptomen in dezelfde mate.

Oorzaak

XYY is een genetische toestand.
Vele lichaamseigenschappen zijn in onze cellen aanwezig onder de vorm van bouwsels, de genen. Deze genen liggen op hun beurt op chromosomen. Gewone cellen hebben 23 chromosomenparen: van die paren is telkens 1 chromosoom afkomstig van de moeder, en 1 chromosoom afkomstig van de vader.

Het laatste chromosomenpaar is wat speciaal, want het bepaalt (ondermeer) ons geslacht. Er zijn 2 verschillende geslachtschromosomen, en ze worden aangeduid met de letters X en Y. De combinatie XX is vrouwelijk en XY is mannelijk. Voor meer informatie over genen en chromosomen neem je best een kijkje op de pagina over genetische oorzaken van handicaps.

De geslachtscellen (zaadcel en eicel) hebben elk 23 chromosomen. Soms gaat er echter bij de aanmaak van geslachtscellen iets mis, waardoor het resultaat te veel chromosomen heeft. Als deze geslachtscel dan bevrucht wordt door een normale cel, is het resultaat een cel met een extra chromosoom.
Bij het XYY-syndroom situeert deze "fout" zich bij de geslachtschromosomen. Dat kan verschillende gevolgen hebben: bij mensen met XXY spreekt men van het syndroom van Klinefelter en dames met XXX hebben het Triple-X syndroom. Jongens met XYY hebben logischerwijze het XYY-syndroom.

Een jongen met XYY heeft inderdaad een extra Y-chromosoom. — Chromosomenkaart van een jongen met XYY. Let op het extra geslachtschromosoom.

De reden waarom deze fout ontstaat is voorlopig onbekend. Het XYY-syndroom erft meestal niet over.
Soms gebeurt het, dat niet iedere lichaamscel het extra Y-chromosoom bezit. Dit noemt men een mozaïek.

Waarom hebben jongens met XYY het soms moeilijk?

Dat de symptomen meestal niet zo erg zijn heeft ook zijn nadelen. Het syndroom kan het gedrag beïnvloeden, wat kwetsende commentaar kan opleveren door mensen die niet beseffen dat het gedrag mee veroorzaakt wordt door een syndroom en niet door een "verkeerde" opvoeding.

Hoe worden ze geholpen?

Als genetisch syndroom kan XYY niet ongedaan gemaakt worden. Als de klachten hinderlijk worden, doet men aan symptoombestrijding: logopedie bij spraakproblemen en eventueel wat extra hulp op school.

Terug naar de lijst met Handicaps