Psychose en psychosegevoeligheid

TWEE BELANGRIJKE DISCLAIMERS:

Deze webpagina is alleen bedoeld als kennismaking. Ik ben geen dokter. Als je zelf met ziekte en handicap te maken krijgt, ga dan te rade bij een arts.
Ik doe mijn best om mijn informatie uit betrouwbare bronnen te halen. Niettegenstaande is het altijd mogelijk dat er ergens een fout insluipt. Als je een fout vindt, mag je mij dat steeds laten weten.

Wat is psychose? Wat is psychosegevoeligheid?

Een psychose is een toestand die zich kenmerkt door hallucinaties en wanen.

Hallucinaties: de patiënt hoort of ziet dingen die er niet zijn.
Wanen: de patiënt kan zich bijvoorbeeld niet van de indruk ontdoen dat hij/zij gevolgd wordt, dat de stemmen die hij/zij hoort van een godheid komen, dat hij/zij iemand anders is, ...

Psychosegevoeligheid (vroeger noemde men dit schizofrenie) is een "lange voortzetting" van psychosen; van iemand die lange tijd (officieel: vanaf 6 maanden) psychotische aanvallen krijgt en tussen de aanvallen niet goed meer functioneert, zegt men dat hij/zij psychosegevoelig is. Psychosegevoeligheid komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen; cijfers spreken van een voorkomen bij 1 % van de bevolking. Belangrijke kenmerken van psychosegevoeligheid zijn:

De bekende psychotische aanvallen (wanen en hallucinaties).
Onsamenhangend spreken en/of denken.
Extreem gedrag (bijna niets meer doen of, integendeel, juist chaotisch gedrag).
Minder spreken of denken (dit noemt men negatieve symptomen).
Slechter functioneren op sociaal vlak.

Oorzaken

Enkele oorzaken die tot psychotische verschijnselen kunnen leiden zijn:

Psychotische verschijnselen kunnen optreden bij druggebruik en zware lichamelijke toestanden (bijvoorbeeld hoge koorts).
Psychose en psychosegevoeligheid erven waarschijnlijk multifactorieel over. In verstaanbare taal betekent dit dat de kans om Psychose(gevoeligheid) te krijgen, afhangt van een combinatie van erfelijke aanleg en andere factoren.

Deze mensen zijn toch gevaarlijk?

Nee, dit vooroordeel is op z'n zachtst gezegd zwaar overdreven. Ik ken mensen met deze stoornis, en ze behoren tot de vriendelijkste mensen die ik ooit ontmoet heb.

Voor mensen met psychose of psychosegevoeligheid geldt dezelfde regel als voor de patiënten in een psychiatrische kliniek (die ook regelmatig met dit vooroordeel te maken krijgen): slechts een minderheid van hen is "gevaarlijk", en van die minderheid zijn de meesten alleen voor zichzelf gevaarlijk (zelfverminking of zelfmoordneigingen). Het gebeurt uiterst zelden dat iemand een misdaad pleegt door zijn/haar psychose.

Dit vooroordeel is ontstaan door twee oorzaken:

De verwarring met psychopathie: "psychose" en "psychopaat" klinken hetzelfde, maar tussen beide begrippen bestaat een wereld van verschil. Bij psychopathie is het denken en handelen zó op de eigen persoon gericht, dat elk normbesef ontbreekt - in plaats van "doen wat je hoort te doen" komt hier de regel "doen wat voor mezelf goed is", desnoods ten koste van alles en iedereen. Juist door de afwezigheid van elk normbesef kunnen deze mensen heel gevaarlijk zijn, maar dat is dus iets heel anders dan een psychose.
In Amerika is "psychoot" zelfs een scheldwoord geworden voor een agressieve bullebak. Dit is natuurlijk géén goede zaak.
Veralgemening. Dit vind je dikwijls terug bij minderheden: de mensen weten niet veel over ze, begrijpen ze niet goed, en zijn er dus bang van. Deze angst uit zich dan in vooroordelen en veralgemening: als er eens één van hun een misdaad begaat, denken de mensen meteen dat ze allemaal zo zijn (bevestiging van hun eigen angst).

Waarom zien ze niet in dat hun hallucinaties niet "echt" zijn?

Het is heel moeilijk te geloven dat iets wat je constant ziet of hoort, er niet is - het is een kenmerk van de waan dat de patiënt er sterk in gelooft.

Waarom hebben ze het soms moeilijk?

Enkele grote moeilijkheden zijn al aangehaald: het negatieve beeld dat de mensen hebben over psychose en psychosegevoeligheid, plus het feit dat het moeilijk is om te aanvaarden dat hun hallucinaties niet alleen niet echt zijn, maar ook nog eens uit zichzelf komen. Daarbij komt nog, dat de hallucinaties zelf niet altijd even prettig zijn, en soms hevige angst kunnen veroorzaken. Dit kan tot zeer ernstige complicaties leiden (waaronder zelfmoord).
En natuurlijk bestaat ook het gevaar dat de patiënt(e) helemaal opgaat in de hallucinaties, en zo elk realiteitsbesef kwijtraakt. Sommigen gaan dan bijvoorbeeld paranoïde worden, geloven dat ze iemand anders zijn, worden helemaal apatisch, ...

Hoe worden ze geholpen?

Er bestaat medicatie tegen psychotische verschijnselen, maar echt supereffectief is deze niet - integendeel, een vermindering van 30 % in hallucinaties wordt als een goed resultaat beschouwd... daarbij komt nog, dat medicatie dikwijls lastige bijwerkingen heeft. Zo is van sommige medicatie bekend dat het spiertrekkingen aan de mond veroorzaakt, en er zo voor zorgt dat de persoon in kwestie een "raar" gezicht schijnt te maken.
Psychose en psychosegevoeligheid worden dikwijls (te) laat opgemerkt, en soms is een langdurige therapie nodig om deze mensen te leren leven met hun aandoening. Maar meestal kan het wel, al is het niet gemakkelijk.

Meer op deze links

PsychoseNet is online actief op https://www.psychosenet.be. Nieuws, Informatie, Blogs, ... vind je op hun website.
Ypsilon is een Nederlandse vereniging voor familieleden van mensen met psychose of psychosegevoeligheid. Hun website http://www.ypsilon.org biedt tal van informatie en diensten.
Eveneens in Nederland is er Anoiksis, de Vereniging Voor En Door Psychosegevoelige Mensen op https://www.anoiksis.nl.

Terug naar de lijst met Handicaps