Ziekte van Parkinson

Iedereen kent wel de mop van koning Albert II met zijn motorfiets - een "Harley Parkinson". Maar wat is de ziekte van Parkinson eigenlijk?

TWEE BELANGRIJKE DISCLAIMERS:

Deze webpagina is alleen bedoeld als kennismaking. Ik ben geen dokter. Als je zelf met ziekte en handicap te maken krijgt, ga dan te rade bij een arts.
Ik doe mijn best om mijn informatie uit betrouwbare bronnen te halen. Niettegenstaande is het altijd mogelijk dat er ergens een fout insluipt. Als je een fout vindt, mag je mij dat steeds laten weten.

De stoornis

De ziekte van Parkinson is een neurologische aandoening die bepaalde bewegingen bemoeilijkt. Parkinson is chronisch en verergert met de tijd, maar de ziekte is niet dodelijk. De ziekte openbaart zich meestal (bij 85 tot 90% van de gevallen) na de leeftijd van 50 jaar; ongeveer 1 % van de 55-plussers heeft Parkinson.

Mechanisme: wat gebeurt er juist bij parkinson?

Door de ziekte sterven bepaalde cellen in de middenhersenen af. Deze cellen produceren dopamine, een zgn. neurotransmitter (dit is een stof die impulsen tussen verschillende zenuwcellen overdraagt). Door het afsterven ontstaat er een tekort aan dopamine, waardoor de zenuwcellen niet goed meer met elkaar kunnen communiceren. Dit uit zich in bewegingsstoornissen.

Gevolgen en symptomen

Typisch voor Parkinson zijn bewegingsstoornissen. Hieronder vallen:
- Beven (de zgn tremor), dit is dikwijls het eerste verschijnsel bij Parkinson (echter, niet iedereen die beeft heeft Parkinson!). Dit trillen gebeurt meestal in de handen, soms in de andere ledematen. De patiënt kan dit beven niet stoppen.
- Bewegingstraagheid (bradykinesie), een beweging niet kunnen uitvoeren (akinesie) of verminderd kunnen uitvoeren door het wegvallen van "automatische" bewegingen (hypokinesie). Bepaalde doelgerichte handelingen (bijvoorbeeld schoenveters vastmaken, of door een open deur lopen) worden door deze bewegingstoornissen bemoeilijkt: de patiënt heeft moeite om de beweging te starten en, als deze éénmaal bezig is, weer te stoppen. Soms kan de beweging helemaal niet gestart worden, en blijft de patiënt stokstijf staan. Dit noemt men freezing.
- Spierstijfheid (rigiditeit) kan de beweging bemoeilijken.
- Deze symptomen kunnen soms in golven optreden - de patiënt stapt als het ware over van "te veel" bewegingen naar "te weinig" bewegingen. Dit noemt men het on/off-verschijnsel.
- Spierstijfheid en trillen gebeuren soms slechts aan één zijde van het lichaam.

Sommige mensen met Parkinson worden uiteindelijk dement.
Stoornissen in de lichaamshouding komen voor: mensen gaan met kleine passen en voorovergebogen lopen. Het evenwicht behouden wordt moeilijker; sommige patiënten vallen soms.
Het zgn maskergelaat: een uitdrukkingsloos gezicht. Natuurlijk hebben Parkinsonpatiënten wel gevoelens, maar deze kun je moeilijker op het gezicht aflezen.
Andere symptomen zijn: depressie, moeilijker spreken, slecht slapen,...

Niet iedere patiënt krijgt alle symptomen. De manier waarop de ziekte zich uit varieert van persoon tot persoon.

Oorzaak

Meestal ontstaat Parkinson door multifactoriële overerving. Dit is sjieke taal voor een combinatie van erfelijke aanleg en andere (biologische) factoren.
Bij minder dan 5 % van de gevallen blijkt de stoornis erfelijk te zijn. Zowel dominante, recessieve als geslachtsgebonden overervingen zijn bekend.

Parkinsonismen

Dit zijn verschijnselen die lijken op Parkinson, maar niet door deze ziekte veroorzaakt worden (van sommige medicatie, bijvoorbeeld, gaat de gebruiker beven). Juist omdat soortgelijke verschijnselen buiten de ziekte kunnen optreden, is de diagnose van Parkinson moeilijk te stellen - echt sluitend bewijs kun je eigenlijk pas vinden bij een autopsie...

Waarom hebben mensen met Parkinson het soms moeilijk?

Zoals net gezegd is de diagnose moeilijk te stellen. De symptomen zijn niet van de minsten: bepaalde bewegingen niet of moeilijk kunnen uitvoeren, maakt het dagelijks leven moeilijk. Sommige patiënten komen uiteindelijk in een rolstoel terecht.

Hoe worden ze geholpen?

Het tekort aan dopamine kan met medicatie aangevuld worden. Voor de beweging is er fysiotherapie, en bij problemen met spraak en/of eten en slikken kan logopedie helpen. Aangezien de Parkinson-symptomen variëren van patiënt tot patiënt zal de behandeling goed op de patiënt afgesteld moeten worden.

Meer op deze links

https://www.parkinsonliga.be is de webstek van de Vlaamse Parkinson Liga. Hun website heeft aparte informatieverstrekking voor patiënten, professionals en mantelzorgers, en hun contactgroepen organiseren tal van praatsessies en ontspannende activiteiten.
ParkinsonNet is een Nederlands netwerk van zorgverleners voor de ziekte van Parkinson en/of parkinsonismen. Hun website biedt hulp en informatie op http://www.parkinsonnet.nl.
Ook Nederlands: de Parkinson Vereniging, "gehuisvest" op https://www.parkinson-vereniging.nl. Zij geven niet alleen informatie, maar ook cursussen en workshops.

Terug naar de lijst met Handicaps